Zamek w Nowem

iedalekie sąsiedztwo Prus spowodowało, że w miejscu gdzie dziś znajduje się Nowe stosunkowo wcześnie powstała warownia, której zadaniem była ochrona słowiańskiego Pomorza przed napadami wojowniczych sąsiadów. Według podań gród wzniósł tutaj jeden z książąt pomorskich - Grzymisław, który sam rezydował w pobliskim Świeciu.

Pierwsza wzmianka historyczna o zamku, wtedy jeszcze drewniano-ziemnym, pochodzi z 1255 roku. Był już wtedy z pewnością dość mocno rozbudowany i znaczący, o czym może świadczyć osada przygrodowa. 

Zamek w Nowem na fotografii z okresu międzywojennego

Od czasów Księcia Mściwoja II na zamku w Nowem urzędował kasztelan i zbrojna drużyna. Kiedy zmarł ostatni z linii książąt pomorskich zamek wraz z osadą przeszedł w ręce Piotra Świecy. Był to dostojnik, który stanął po stronie Krzyżaków podczas walk Władysława Łokietka o Pomorze Gdańskie. Krzyżacy jednak szybko zapomnieli o przysługach Piotra Świecy i w 1308 roku zajęli zamek nowski.

Właśnie Krzyżacy przebudowali w latach 1350-1405 drewniano-ziemny gród w silną murowaną twierdzę. Była to dla nich trafna decyzja, ponieważ znajdując się blisko pogranicza z Polską dawał im oparcie w wypadach łupieżczych na ziemie polskie. Dodatkowym atutem było bardzo dobre usytuowanie zamku na wysokim cyplu, z którego panował nad doliną Wisły i miastem, które również zostało otoczone murem z basztami i czterema bramami.

Zamek miał formę trzykondygnacjowego budynku mieszkalnego. W nim znajdowały się pomieszczenia dla rycerzy zakonnych, refektarz i komnaty gościnne. Na najwyższej, obronnej, kondygnacji mieściły się pomieszczenia dla straży oraz strzelnice.

Podczas pochodu 

Zamek w Nowem na zdjęciu z okresu międzywojennego

Władysława Jagiełły po zwycięskiej bitwie pod Grunwaldem zamek został poddany polskim wojskom bez walki, niedługo jednak wrócił w ręce Krzyżaków. Przez Nowe w 1433 roku przeszła armia polska po oblężeniu Chojnic, a w 1457 roku, podczas wojny trzynastoletniej, przebywał na zamku Kazimierz Jagiellończyk. Ostatecznie zamek przeszedł w ręce polskie pod koniec wojny - w 1465 roku, po czym stał się siedzibą starosty, którym został rotmistrz Jan Jasieński. W 1466 roku oblegał on i zdobył zamek w Osieku, zmuszając do ucieczki załogę krzyżacką. W 1527 roku starostwo objął Jan Werden, burmistrz gdański, któremu za zasługi dla Polski nadano szlachectwo. Przez następne 120 lat kolejni starostowie wywodzili się z tego rodu.

W następnych wiekach zamek i miasto powoli traciło znaczenie militarne i gospodarcze, szczególnie zniszczyły je wojny szwedzkie. Po rozbiorach Polski Prusacy zniszczyli znaczną część średniowiecznych umocnień.

Do dziś zachowało się tylko jedno skrzydło zamkowe oraz resztki murów obronnych.