Zamek w Raciążku

ierwszy drewniano-ziemny gród został tu wzniesiony prawdopodobnie w połowie XIII wieku przez biskupów kujawskich. Miejsce pod budowę zostało wybrane bardzo dobrze - jest to cypel skarpy wcinającej się w dolinę Wisły wysoko górujący ponad okolicą. Gród przy drugim oblężeniu przez Krzyżaków w 1330 roku został zdobyty.

Nie wiadomo kiedy wzniesiono zamek, prawdopodobnie miało to miejsce niedługo po zniszczeniu grodu przez Krzyżaków, ponieważ biskupom zależało na posiadaniu niedaleko Włocławka swojej rezydencji. Na pewno zamek wzniósł biskup Maciej z Gołańczy, który zmarł w 1364 roku. Początkowo był to tylko jeden budynek o trzech kondygnacjach i rozmiarach 12x25 

Widok z południowo-wschodniego narożnika, fot. ZeroJeden, IV 2005

metrów. Do 1383 roku został on powiększony do rozmiarów 17x25 metrów przez biskupa Zbyluta z Gołańczy, następcę Macieja. Wtedy też powstały obwodowe mury wzdłuż krawędzi zbocza. Podczas kolejnych rozbudów przy południowym odcinku murów powstały zabudowania gospodarcze, a w narożniku południowo-zachodnim biskup Jan Karnkowski wzniósł czworoboczną wieżę.

Zamek w okresie poprzedzającym wielką wojnę z zakonem krzyżackim był kilkukrotnie wykorzystywany do rokowań z Wielkimi Mistrzami. Przebywała tu Jadwiga i Władysław Jagiełło toczący rozmowy z Krzyżakami o zwrot ziem bobrzymskiej i dobrzyńskiej.

W latach 1582-1600 Hieronim Rozdrażewski rozbudował zamek oraz przekształcił wnętrza tak, że powstała późnorenesansowa obronna rezydencja. Podczas tej przebudowy wzniesiono przy suchej fosie, w pewnym oddaleniu na zachód od murów zamkowych, czworoboczną wieżę bramną.

Po zniszczeniach z drugiej połowy XVII wieku zamek został opuszczony, a pozostałości budynków gospodarczych rozebrane. W początkach XVIII wieku Felicjan K. Szaniawski wzniósł drewniany budynek poza terenem 

Góra zamkowa na zdjęciu Jana Raczyńskiego z drugiego dziesięciolecia XX wieku

zamkowym, a w 1720 roku biskup Krzysztof Antoni Szembek wykorzystał zniszczone mury głównego budynku zamkowego do wzniesienia barokowego pałacu, do czego zatrudnił architekta Jana B. Cocchiego.

Po rozbiorze Polski zamek został przeznaczony do rozbiórki przez władze pruskie w 1804 roku. Zabudowania zostały zrujnowane przez rozbiórkę na materiał budowlany.

Pierwsze badania przeprowadzono tu w latach 1978-1985, po których zamek zabezpieczono jako trwałą ruinę.