Zamek w Złotorii

ierwsze umocnienia w Złotorii wznieśli bracia dobrzyńscy, którzy szukali obronnych punktów podczas swoich wypraw chrystianizacyjnych na ziemię dobrzyńską.

Według Janka z Czarnkowa około połowy XIV wieku w widłach Wisły i Drwęcy prawdopodobnie na miejscu wcześniejszych umocnień Kazimierz Wielki wzniósł murowany gotycki zamek. Warownia miała plan prostokąta z bramą wjazdową od strony południowej, przy bramie do zewnętrznej strony murów dobudowana była kwadratowa wieża. Zarówno mury obwodowe jak i mury wieży były oskarpowane. Na dziedzińcu 

Widok od południowego-wschodu, fot. ZeroJeden, III 2012

znajdował się budynek mieszkalny, jednak z braku prowadzonych badań jego formy nie można na razie ustalić. Od strony zachodniej i południowej zamek broniony był przez wody Wisły, od północnej - przez Drwęcę, natomiast od wschodu znajdowała się fosa łącząca obie rzeki. Niewielkie przedzamcze znajdowało się na północ od zamku.

Po śmierci Kazimierza Wielkiego zamek w spadku przejął wnuk króla - Kaźko Słupski, a niedługo potem został zdobyty przez pretendenta do korony polskiej Władysława Białego.

Jak pisze Ryszard Rogiński zachowała się relacja z tamtych wydarzeń. Władysław Biały opanował zamek podstępem. Przy pomocy podstawionych ludzi - wśród nich był młynarz o imieniu Hanko - spił winem do nieprzytomności nieostrożnego dowódcę i jego załogę. Ten fortel okazał się skuteczny. Później oddziały wierne królowi Ludwikowi Węgierskiemu obległy Władysława Białego w zamku. Książę znów próbował intrygi, znów używając do tego młynarza Hanko, ten jednak próbował zdradzić oblężonych, wobec czego po powrocie na zamek na oczach wszystkich wojsk został żywcem spalony 

Ruiny zamku na litografii Napoleona Ordy, 'Album Widoków', Seria 5, 1880

przed bramą.

Próbując odzyskać zamek Kaźko Słupski został ciężko ranny, a w wyniku tych ran umarł na zamku w Bydgoszczy.

W latach 1379-1392 zamek był lennem Władysława Opolczyka, który oddał go Krzyżakom. Po pokoju w Raciążku w 1404 roku wrócił do Polski, ale pięć lat później oblegali zamek Krzyżacy, używając do tego celu artylerii. Poważnie zniszczony został jednak szybko zreperowany, a w 1411 roku ponownie wrócił w granice Polski. Do początków XIX wieku spełniał już tylko rolę rezydencji właścicieli ziemskich, ale zaniedbywany powoli niszczał. Podczas wojen napoleońskich został ostrzelany z armat i ostatecznie opuszczony.

Obecnie zachowane są częściowo południowy mur oraz mury wieży, pozostała część murów obwodowych zachowała się tylko w przyziemiu lub całkowicie zanikła przykryta ziemią.

Aby trafić do ruin należy jadąc od strony Torunia zatrzymać się przy pierwszym budynku po prawej stronie za mostem na Drwęcy i pójść polną ścieżką w stronę Wisły około 300 metrów.