Zamek w Giżycku

iędzy jeziorami Niegocin i Mamry znajduje się jedno skrzydło zamku krzyżackiego sprzed połowy XIV wieku. Wzmianka z 1340 roku o urzędującym tu prokuratorze świadczy, że zamek został wybudowany nieco wcześniej. Miejsce pod względem obronności wybrane zostało bardzo dobrze, a zamek wraz z sąsiednimi w Piszu, Węgorzewie, Rynie i Ełku stanowił łańcuch umocnień nie do przejścia, chroniących od wschodu państwo krzyżackie. Zamek będąc siedzibą prokuratora należał do komturstwa pokarmińskiego.

Budowla była wiele razy niszczona a później odbudowywana. Wzniesiony z kamienia i cegły ma plan prostokąta, posiada cztery kondygnacje a na narożach dwuuskokowe przypory. W 1560 roku dobudowano na dachu późnorenesansowe szczyty. W 1969 roku podczas prac przy wznoszeniu pobliskiego motelu odkryto wyraźne ślady palowania, co jest rzadkością jeśli chodzi o techniki budowlane na tym terenie.

W 1361 roku wojska litewskie pod wodzą Kiejstuta spaliły zamek, który odbudowano dopiero około 1390 roku. Najprawdopodobniej zamek był od początku budowlą jednoskrzydłową z przedzamczem. Funkcje przedzamcza nie były jednak obronne, a raczej gospodarcze. Można to wnosić z inwentarza z 1420 roku. Wymieniono w nim piwnicę, browar, zbrojownię, piętro obronne oraz folwark-przedzamcze.

W czasie wojny trzynastoletniej zamek ponownie spalono, i znów odbudowany został z opóźnieniem, bo pod koniec XV wieku. Późniejsze inwentarze 

Widok od południowego-zachodu, fot. ZeroJeden, IV 2007

również nie wskazują na istnienie więcej niż jednego skrzydła.

Sekularyzacja Prus przyniosło nowy okres w dziejach zamku. Stał się siedzibą starosty, a kolejni książęta zajęli się rozbudową i przebudową przede wszystkim przedzamcza. W 1614 roku dobudowano cztery niskie skrzydła mieszkalno-gospodarcze. Przy tej przebudowie cały zamek uzyskał formę renesansową. Pożar w 1749 roku zniszczył pierwotny budynek oraz jedno z nowszych skrzydeł. Tą część zamku na przełomie XVIII i XIX wieku przekazano urzędnikom domeny.

Zniszczone partie odbudowano w początkach XIX wieku. W połowie XIX wieku zamek z pobliskim terenem przekształcono w okręg obronny, co wiązało się z częściową jego rozbiórką. Pod koniec XIX wieku zamku stał się mieszkaniem komendantów twierdzy.

W czasie I wojny światowej w zamku miał kwaterę Hindenburg, którego wojska wykorzystywały Giżycko jako bazę wypadową. Od 1957 roku zamek wykorzystywany jest w celach turystycznych. W zachowanym skrzydle znajdują się późnorenesansowe zwieńczenia murów szczytowych.