Zamek w Jelczu

 pierwszej połowie XIII wieku wieś należała do biskupów wrocławskich, później przeszła na własność książąt wrocławskich. Wywodzący się z tego tego rodu arcybiskup salzburski Władysław był prawdopodobnie fundatorem budowy zamku przed 1268 rokiem na wyspie przy prawym brzegu Odry. Na założenie składał się murowany prostokątny dwór otoczony drewniano-ziemnymi obwarowaniami. Dwór miał wymiary około 11, 5x28 m i wzniesiony został z cegły w wątku wendyjskim na kamiennych fundamentach. Narożniki dworu były umocnione szkarpami. Wnętrze było podzielone na trzy komnaty, a na piętro wchodziło się po drewnianej galerii.

W latach 70. XIII wieku posiadłości były własnością Henryka IV Probusa. Stąd książę został porwany przez Bolesława Rogatkę w 1277 roku.

W ciągu XIV wieku książęta zastąpili umocnienia murowanymi oraz 

fot. ZeroJeden, III 2012

zapewne wyremontowali budynek dworu. Było to na pewno po 1343 roku, z którego pochodzi wzmianka w dokumentach o "das haus". Do dworu następnie dobudowano dwa skrzydła, które wraz z jednym odcinkiem muru kurtynowego zamknęły wewnętrzny dziedziniec.

W 1452 roku książęcy zamek został kupiony przez Kotulińskich, mieszczan wrocłąwskich. Później przeszedł na własność Sauermanów. W 1508 roku zamek stałsię własnością Konrada von Sausma. Dokonał on kolejnej, renesansowej przebudowy w 1518 roku, o czym świadczy data umieszczona na strzelnicy. Zamek przybrał formę czteroskrzydłowej rezydencji z wewnętrznym dziedzińcem, który obiegały XVI-wieczne krużganki. Pierwotny dwór stał się południowym skrzydłem renesansowej budowli.

W pierwszej ćwierci XVII wieku zamek został uszkodzony przez pożar. Przy projektowaniu nowych fortyfikacji pomiarów całego założenia dokonał Walenty von Sæbisch w 1623 roku, projekt ten nie został jednak zrealizowany. Przeprowadzono jednak jakieś prace budowlane, podczas 

Zdjęcie lotnicze, fot. ZeroJeden, IV 2021

których powstała prawdopodobnie narożna wieżyczka alkierzowa.

W okresie wojny trzydziestoletniej zamek został poważnie zniszczony i stracił znaczenie militarne. Początkowo był użytkowany w celach gospodarczych, jednak nie remontowany powoli popadał w ruinę.

W 1978 roku ruiny stały się obiektem badań Czesława Lasoty i Jerzego Rozpędowskiego. Do dziś zachowały się ruiny jednego skrzydła będącego przebudowanym gotyckim dworem.