Zamek w Jezioranach

uiny zamku biskupów warmińskich w zakolu Symsarny. Zamek powstał prawdopodobnie niedługo po założeniu osady, dostęp do nich utrudniały dwa jeziora - Krakowskie i Ławki - dziś już nieistniejące. Zbudowany w stylu gotyckim przez biskupa Jana I z Miśni i Jana Styprocka na planie czworoboku z wieżą i dziedzińcem. O czasie wzniesienia budowli świadczy pierwsza o niej wzmianka w dokumencie nadania Jezioranom praw miejskich. Zamek wzniesiono w latach między 1350 a 1400, gdy w 1372 roku przybył objąć zamek biskup Mikołaj Tungen polska załoga spaliła przedzamcze i utrzymywała się do wiosny 1474 roku. Warunki terenowe uzasadniają lokalizację zamku w osadzie - jest to cypel oblany wodami rzeki Symsarny i otoczony mokradłami.

Zespół składał się z zamku właściwego i usytuowanego od strony miasta przedzamcza, 

Widok z okolic dawnej wieży w narożniku północno-wschodnim, fot. ZeroJeden, IV 2007

które zostało zniszczone w 1472 roku. Pierwotnie zamek oddzielony był od miasta fosą, jednak stanowił jeden zespół obronny z nim. Zamek został zniszczony i spustoszony w czasie wojny trzydziestoletniej i najazdu szwedzkiego, później odbudowany. W 1783 r. zniszczony przez pożar, a następnie rozebrany przez administrację pruską.

Wieloskrzydłowe założenie nie dotrwało do naszych czasów. Jedyne zachowane skrzydło zachodnie ma plan prostokąta, jest podpiwniczone. Pierwotnie miało prawdopodobnie jedną kondygnację, w 1905 roku dobudowano drugą. Na miejscu skrzydła południowego na początku XIX wieku zbudowano parterowy budynek. Na fundamentach przedzamcza także w XIX wieku wzniesiono nowe budynki. W XVIII wieku na stokach wzgórza znajdowały się włoskie ogrody biskupie poprzecinane alejkami, z fontanną pośrodku.

W XV i XVI wieku w zamku mieli siedzibę wójtowie warmińscy, utrzymywali oni swoją rezydencję w bardzo dobrym stanie. A i później dbano o zamek, który stał się rezydencją biskupów warmińskich. W wysiłkach o jak najlepszy wygląd zamku przysłużyli się szczególnie 

Zdjęcie lotnicze, fot. ZeroJeden, IX 2021

biskupi Wacław Leszczyński i Jan Stanisław Zbąski. Później jeszcze Teodor A. Potocki troszczył się o kaplicę.

Po pierwszym rozbiorze Polski zamek przeszedł w 1772 roku w posiadanie Prus. Niedługo potem, bo w 1783 roku wraz z częścią miasta spłonął. Po pożarze rozebrano trzy skrzydła a tylko zachodnie zachowano przeznaczając na ratusz. Przy zachowanym skrzydle widnieją też relikty narożnej wieży.

W XIX wieku wzniesiono nowe budynki wykorzystując fundamenty i fragmenty murów zachowanych z dawnego zamku. W nowych zabudowaniach mieszczą się dziś urzędy państwowe.