Zamek Książ

amek w Książu wzniósł w latach 1288-1292 książę świdnicko-jaworski Bolko I. W zamierzeniu miał on kontrolować ważny trakt do Czech. W okolicy Książa w XIII wieku istniał znaczny system obronny, w skład którego wchodziło około siedmiu obronnych kaszteli (między innymi Świebodziec usytuowany około kilometra od Książa. Z racji swoich zalet obronnych i przygranicznego położenia Książ z jego twierdzą zwany był kluczem do wrót Śląska.

Może jednak przed omówieniem zamku wypadałoby jeszcze na moment wrócić do czasów wcześniejszych. Otóż w miejscu gdzie obecnie stoi największa piastowska twierdza Śląska już wcześniej istniało jakieś założenie obronne. Tamten gród jednak został zniszczony prawdopodobnie w 1263 roku.

Zamek Bolka I miał plan nieregularny, a bramę wjazdową umacniała kwadratowa wieża. 

Widok na zamek z międzywojennej widokówki

Miejsce było pod tą budowlę wybrane doskonale - z trzech stron znajdują się wysokie urwiska pod którymi twierdzę opływa rzeka Pełcznica. Pierwsza murowana warownia Bolka I została rozbudowana przez Bolka II. Był on wnukiem Władysława Łokietka, podczas swoich długich, bo 42-letnich rządów znacznie umocnił on i tak już silne księstwo. Kiedy umarł ostatni ze śląskiej linii Piastów zamek przypadł jego bratanicy Annie, niedługo potem przeszedł w ręce Luksemburgów kiedy Anna poślubiła cesarza Karola IV.

Kolejni właściciele rozbudowywali swoją rezydencję. W 1387 roku zamek przeszedł w ręce rodów rycerskich. W 1509 roku panami na zamku zostali Hobergowie, a Konrad Ernest Maksymilian w latach 1718-1724 znacznie rozbudował swoją posiadłość. Rozbudowa ta nadała zamkowi charakter barokowej rezydencji, niezwykle rozległej i bogatej. Kubatura samej głównej części wynosi 150 tysięcy metrów sześciennych. Podczas tej przebudowy powstała między innymi sala Maksymiliana z plafonem pędzla F.A. Schefflera. Sala ta została po zniszczeniach wojennych doskonale odtworzona.

Przy przebudowie 

Ogrody na południowych tarasach zamku Książ, fot. ZeroJeden, IX 2003

z czasów Konrada Ernesta Maksymiliana pracami kierował F. HammerSchmidt ze Świdnicy, z którym współpracował malarz F.A. Scheffler, rzeźbiarz J.G. Schenck i sztukator Ramelli. dotychczasowe założenie zostało powiększone o nowe skrzydła oraz powstał drugi dziedziniec. Zachowano wówczas w znacznej mierze części piastowskie. Z okresu przebudowy barokowej pochodzą dwie oficyny mieszkalne położone przy drodze oraz budynek biblioteki z głównym wjazdem i dwoma wieżami.

Kolejna przebudowa z początków XX wieku zatarła pierwotne elementy. Stan ten pogłębiły prace prowadzone podczas drugiej wojny światowej mające na celu przystosowanie Książa na kwaterę Hitlera. Zniszczono wówczas znaczną część zabytkowych wnętrz. Pod zamkiem stworzono sieć tuneli, które od 1968 roku są udostępnione do zwiedzania. Przy ich kopaniu pracowali więźniowie filii obozu koncentracyjnego Gross-Rosen.

Główny korpus zamku składa się z czterech skrzydeł otaczających tzw. Czarny Dziedziniec. Znajduje się tu rząd herbów kolejnych właścicieli poczynając od Piastów, kończąc na Hobergach. W całym tym głównym korpusie mimo licznych przebudów do dziś można odróżnić partie romańskie 

Mury zamkowe w okresie międzywojennym

i gotyckie. Z budynków wyrasta potężna wieża wzniesiona za Bolka I, później kilkukrotnie nadbudowywana.

Historia Książa jest w znacznej mierze historią Hobergów. Ród ten w 1846 roku zmienił nazwisko na Hochberg, a po przejęciu księstwa pszczyńskiego tytułowali się von Pless. Przedstawiciel tego rodu - Jan Henryk XV - zawarł małżeństwo z księżną Daisy. To głównie dla niej dokonał wspomnianej przebudowy w początkach XX wieku. Przepychem rezydencja mogła konkurować z siedzibami najzamożniejszych rodów Europy.