Zamek w Międzyrzeczu

 widłach Obry i Paklicy znajduje się sztuczne wzniesienie, na którym stoją ruiny królewskiego zamku. Już w końcu IX wieku był tu drewniany gródek, który niejednokrotnie niszczyli Brandenburczycy. W 1296 roku strawił go częściowo pożar, po którym w grodzie stacjonowało już tylko wojsko.

Zamek murowany wzniósł Kazimierz Wielki, ale dokładnych dat trwania budowy nie znamy. Zapewne rozpoczęto ją przed 1340 rokiem, a badania archeologiczne świadczą, że po 1350 roku jeszcze mogła nie być ukończona. Zamek dość dokładnie dopasowano kształtem do założenia grodowego. Mury obwodowe, z wyjątkiem odcinka północnego, stoją na dawnych wałach ziemnych, a całość ma plan nieregularny. Wjazd do zamku prowadził od strony wschodniej, obok znajdowała się wieża. 

Widok z bramy wjazdowej, fot. ZeroJeden, IV 2002

Później przeniesiono wjazd na środek wschodniego odcinka muru, a na jego dawnym miejscu wzniesiono większą wieżę wysuniętą nieco na zewnątrz. Zabudowania mieszkalne znalazły się w zachodniej i południowej części dziedzińca.

W 1474 roku zamek został zdobyty przez śląskich łupieżców. Jeszcze w XV wieku go przebudowano. Kiedy w 1520 roku niemieckie wojska szły na pomoc Krzyżakom zdobyły i spaliły międzyrzecki zamek. Podczas odbudowy po tych zniszczeniach zostały mu nadane cechy renesansowe. Nie zapomniano również o fortyfikacjach, które doczekały się gruntownej modernizacji w 1564 roku. Dodano wtedy dwie narożne cylindryczne basteje.

Bardzo dobrze zachowana basteja południowa wzniesiona jest z cegły. Jej wewnętrzna średnica to około 10-11 metrów a grubość murów wynosi 3,5 metra. Użytkowana kondygnacja 9 metrowej bastei usytuowana jest 3 metry nad poziomem terenu. Na tej wysokości znajdują się dwa rodzaje strzelnic - dla lekkiej broni palnej oraz obecnie służące jako okna duże strzelnice do ciężkiej broni. Nie wiadomo jak wyglądało pierwotne zwieńczenie tego obiektu. W Niemczech spotykało się wówczas basteje kryte dachem, niewykluczone jednak, że tu mogła być kopuła usypana z ziemi z miejscami dla strzelców w przedpiersiu.

Zamek był siedzibą starostów, spośród których znamy J. Zamoyskiego i Stanisława Żółkiewskiego. W czasie wojny trzydziestoletniej w XVII wieku został zniszczony, po czym długo nikt się o niego nie troszczył.

W latach 1954-1958 przeprowadzone zostały przez Z. Ziętkiewicza dokładne badania archeologiczno-architektoniczne. Obecnie mieści się tu muzeum regionalne.