Zamek w Morągu

sytuowanie osady sprzyjało wzniesieniu zamku. Oblewające Morąg z trzech stron wody Jeziora Morąskiego umożliwiały dostęp tylko od strony wschodniej. Drewnianą strażnicę wzniesiono tu prawdopodobnie już około 1280 roku. Była ona siedzibą prokuratora i należała do komturstwa elbląskiego.

Decyzja o podniesieniu rangi Morąga do wójtostwa w 1331 roku spowodowała rozpoczęcie budowy zamku murowanego na miejscu strażnicy. Z pierwszego inwentarza dotyczącego zamku a sporządzonego w 1384 roku można wnioskować, 

Widok od południa na budynek kryjący pozostałości pierwotnej bramy wjazdowej, fot. ZeroJeden, VII 2002

że prace budowlane trwały blisko 50 lat. Zamek posadowiono na wysuniętym cyplu, tak, że tylko od południa była konieczność umocnienia budowli. Był samodzielnym systemem obronnym gdyż nie włączono go w obręb murów miejskich, od strony miasta zamek umocniono głęboką i szeroką fosą oraz murem obronnym. Pierwotnie na zamek składały się trzy skrzydła wzniesione na planie nieregularnym, a w narożniku wschodnim założenia znajdowała się wieża.

W 1414 roku zamek zdobyły wojska polskie, ale nie na długo, ponownie zdobyty został podczas wojny trzynastoletniej przez wojska związkowe. Zamek stał się siedzibą starostów książęcych, których starostwo obejmowało tereny okolic Morąga i Miłakowa. Funkcję starostów objęła rodzina Dohnów, którzy w końcu XVI wieku przenieśli się do nowo wybudowanej renesansowej rezydencji w granicach miasta. Opuszczony zamek podupadł, w 1616 roku rozebrano wieżę zamkową. W ciągu wieków XVII i XVIII stan ruiny pogłębiał się. Po rozbiórce z roku 1815 pozostało już tylko jedno skrzydło, północno-zachodnie, zaadaptowane na potrzeby szkolnictwa.

Później dobudowano drugie skrzydło, jednak nie ma ono już prawie nic wspólnego z pierwotnym założeniem zamku. Istniejące dwa skrzydła tworzą plan przypominający literę L. W zachodnim skrzydle zachowała się pierwotna sień z portalem, prowadząca na dziedziniec. W tym skrzydle mieściło się archiwum, a północne skrzydło władze przekazały na cele kulturalne. Niestety z biegiem lat obiekt z powodu braku troski nowego właściciela podupadł i obecnie znajduje się w złym stanie. W 1998 roku tablica informowała o wystawieniu go na sprzedaż.