Zamek w Przezmarku

a lokalizację zamku w Przezmarku wybrano miejsce szczególnie podnoszące walory obronne - wąski półwysep na jeziorze Mołtawa Wielka. Jako, że był to początek wieku XIV nie może dziwić taka troska o walory obronne terenu. Pierwsze umocnienia wzniesiono tu już w 1306 roku, a wieloskrzydłowy zespół obronny powstał w latach 1316-1331 Składał się on z zamku głównego oraz przedzamcza związanych ze sobą mostem nad rozdzielającą głęboką fosą.

Z głównego zamku do dziś pozostały tylko fundamenty oraz mury przyziemia i ziemne umocnienia. Ta część zamku miała plan prostokąta z wewnętrznym dziedzińcem. Skrzydło wschodnie stanowił wielki dom, zapewne dwukondygnacjowy. W pozostałościach po tym budynku widać, że na dolnej kondygnacji znajdowała się obszerna sala z dziewięcioma czworobocznymi granitowymi filarami 

Widok z lotu ptaka od południowego-zachodu, fot. ZeroJeden, V 2013

ustawionych na jej osi. W tym skrzydle znajdowała się również kaplica zamkowa. Nad jeziorem od południa zachowały się fundamenty latryny, która kiedyś była połączona z pomieszczeniami zamku za pomocą ganku. Zachowany od strony północnej skrzydła wschodniego mur prawdopodobnie jest fragmentem narożnej baszty. W północnym skrzydle zachowane są relikty bramy wiodącej z mostu połączonego z podzamczem na dziedziniec głównego zamku. Cały zamek główny otoczony był stosunkowo niskim murem dodatkowo umacniającym od strony jeziora.

Z wielobocznego przedzamcza ocalała do dziś czworoboczna wieża, usytuowana w narożniku północno-wschodnim. Oprócz wieży zachował się także budynek dawnego spichlerza o rzucie prostokąta.

Początkowo w zamku miał siedzibę prokurator krzyżacki, potem od 1359 roku - wójt. Po wojnie z Polską stanowił od 1414 roku siedzibę komtura i konwentu dzierzgońskiego. W 1525 roku książę Albrecht oddał zamek w ręce prywatne, aż do XVIII wieku mieścił urzędy ziemskie, później popadł w ruinę. Badania archeologiczne przeprowadzono już w latach dwudziestych XX wieku, ale były niepełne. Wykonano wtedy część prac zabezpieczających i rekonstrukcyjnych. W 1958 roku władze konserwatorskie oddały w użytkowanie Zakładom Gazowniczym dobrze zachowaną wieżę z terenu przedzamcza.